هر آنچه از همسایه دیرینه‌مان، مریخ باید بدانیم

شاید این روزها نام مریخ زیاد به گوشتان خورده باشد. سیاره‌ای سرخ که در همسایگی زمین واقع شده و چهارمین سیاره از منظومه ما را تشکیل می‌دهد. مریخ دومین سیاره کوچک در منظومه شمسی بعد از عُطارد است و مساحت سطح آن تقریبا برابر مساحت خشکی‌های زمین می‌باشد. در ادامه به بررسی و مقایسه ۲ سیاره زمین و مریخ می‌پردازیم:
جو مریخ سرخ‌ رنگ است و از زمین در آسمان شب نیز سرخی آن دیده می‌شود. کرهٔ مریخ دو قمر کوچک به نام‌های فوبوس و دیموس دارد که شکلی نابسامان دارند. تصورات حاکی از آن است که این دو قمر شهاب ‌سنگ‌هایی هستند که در مدار مریخ به دام افتاده‌اند. اگر شخصی در کرهٔ مریخ باشد خواهد دید که فوبوس سه بار در روز طلوع و غروب می‌کند. دیموس نصف فوبوس حجم دارد و چنانچه از مریخ به آن نگاه کنیم بیشتر همانند یک ستاره خواهد بود. خورشید گرفتگی در مریخ به دلیل کوچک بودن قمرهای آن کامل نیست. قمرهای مریخ به سطح آن نزدیک هستند و بزرگترین قمر آن فوبوس است که گردش آن به دور سیارهٔ مادر نزدیک به ۷ ساعت و ۳۹ دقیقه و ۲۷ ثانیه‌ است. زمان گردش مداری دیموس نیز ۱ روز و ۶ ساعت و ۲۱ دقیقه و ۱۶ ثانیه ‌است.
مریخ از خورشید ۲۲۷۹۴۰۰۰۰ کیلومتر فاصله دارد که در مقابل، زمین ۱۵۰۰۰۰۰۰۰ کیلومتر از خورشید فاصله دارد. مریخ تنها ۱۵ درصد حجم زمین و ۱۰ درصد جرم آن را شامل می‌شود. در واقع مساحت خشکی‌های زمین تقریبا برابر سطح مریخ است. گرانش این سیاره ۳۷ درصد گرانش زمین است. این بدان معناست که اگر بر روی مریخ خود را به بالا پرتاب کنید ۳ برابر بیشتر از آنچه در زمین انجام می‌دهید پرش می‌کنید.

از ۳۹ ماموریت فضایی مریخ تنها ۱۶ ماموریت آن موفق بوده‌اند. اولین ماموریت در سال ۱۹۶۰ میلادی بوده است. همچنین در سال ۲۰۱۲ میلادی ناسا با ارسال مریخ نورد کنجکاوی به تحقیق درباره عناصر سطح مریخ و کشف حیات و خطرات احتمالی زیست محیطی در این سیاره پرداخت. هزینه ساخت این ربات ۱٫۹ میلیارد یورو بوده است. همانند زمین، مریخ هم دارای دره‌ها، کوه‌ها و پستی و بلندی‌های بیشماری است. بلندترین کوه شناخته شده در منظومه شمسی در مریخ قرار دارد. این کوه که به Olympus Mons نامگذاری شده ۲۱ کیلومتر ارتفاع و ۶۰۰ کیلومتر قطر دارد. دانشمندان شواهدی مبنی بر فعالیت‌های آتشفشانی این کوه عظیم را رصد کرده‌اند.
مریخ تجربه طوفان‌های عظیم و طولانی مدت را زیاد تجربه نموده است. طوفان‌های گرد و غباری که در نوع خود شاید بی رقیب باشند. اما دلیل عمده این طوفان‌ها وجود مدار بیضوی این سیاره به گرد خورشید است. این طوفان‌ها بعضا ماه‌ها به طول می‌انجامند. هنگام دیدن خورشید در مریخ متوجه می‌شوید که اندازه آن نصف زمانی است که در زمین آن را می‌دیدید. هنگامی که این سیاره به خورشید نزدیک است نیمکره جنوبی تابستانی بسیار کوتاه اما شدیدا گرم و شمال آن زمستانی کوتاه اما سرد را تجربه می‌کند. اما هنگامی که این سیاره از خورشید دور است در شمال آن یک تابستان طولانی و ملایم و در جنوب آن زمستانی سرد و طولانی در حال گذر است.
یک دور کامل زمین و مریخ به دور خورشید به ترتیب ۳۶۵ و ۶۸۷ روز به طول می‌انجامد. این سیاره همانند زمین دارای دو قطب شمال و جنوب است. سرپوش شمالی به نام Planum Boreum و سرپوش جنوبی Planum Australe دارای یخ آب‌هایی در زیر خود می‌باشند.
مریخ دارای فصل‌هایی همانند زمین است اما مدت زمان آن‌ها ۲ برابر بیشتر طول می‌کشد. شیب محوری مریخ ۲۲٫۱۹ درجه و شیب محوری زمین ۲۲٫۵ درجه است.
شاید یکی از بزرگترین ضعف‌های مریخ نبود میدان مغناطیسی باشد. به گفته برخی از دانشمندان حدود ۴ میلیارد سال پیش مریخ دارای میدان مغناطیسی بوده است. وجود میدان مغناطیسی مانند سپری مقاوم سیاره را از تشعشعات خورشیدی و کیهانی حفظ می‌کند.

در ژوئن ۲۰۰۸، داده‌های به دست آمده به دست کاوشگر فینیکس ثابت کرد که خاک مریخ دارای اندکی ویژگی بازی (قلیایی) و همچنین دربرگیرندهٔ موادی مانند منیزیم، سدیم، پتاسیم و کلر است که وجود همه آن‌ها برای زیست و رویش موجودات زنده ضروری می‌باشد.
پژوهشگران، خاک به دست آمده از بخش نزدیک قطب شمال مریخ را با کمی خاک باغچه زمینی هم‌سنجی کردند و به این نتیجه رسیدند که خاک مریخ برای رشد گیاهانی چون مارچوبه مناسب است.
در اوت ۲۰۰۸، کاوشگر فینیکس با انجام آزمایش‌های ساده شیمیایی، مانند آمیختن آب زمین با خاک مریخ، با هدف آشکار ساختن پی‌اچ خاک آن، نشانه‌هایی از نمک پرکلرات پیدا کرد، که این موضوع تئوری دانشمندان بسیاری را که ادعا کرده بودند خاک مریخ به‌طور چشمگیری دارای ویژگی بازی است، تأیید می‌کرد. پی‌اچ خاک مریخ ۸٫۳ اندازه‌گیری شده است.
نتایج حاصل از نمونه‌گیری و آزمایش خاک سطح مریخ، که از جمله با کمک اشعه ایکس، توسط کاوشگر کنجکاوی انجام گرفت، نشان می‌دهد که سطح مریخ بافتی بازالتی دارد که نوعی سنگ آتش‌فشانی، مشابه شن‌های سواحل هاوایی است. جو زمین شامل ۷۸ درصد نیتروژن، ۲۱ درصد اکسیژن، ۰٫۹ درصد آرگون، ۰٫۰۳ درصد کربن دی اکسید و مقادیری بخار آب و ذرات معلق است. در حالی که در جو مریخ ۹۵ درصد دی‌اکسید کربن، ۳ درصد نیتروژن، ۱٫۶ درصد آرگون و فقط مقدار ناچیز اکسیژن و آب وجود دارد. جو سیاره سرخ بسیار رقیق است، به‌طوری‌که فشار جوی سطح آن معادل یک صدم فشار جو زمین در سطح دریاست. علاوه بر این جو مریخ محافظ خوبی در برابر تابش‌های مرگبار فضایی نیست.
بیشتر مناطق مریخ بسیار سرد است. دمای هوا در قطب‌های آن می‌تواند تا ۱۳۰ درجه زیر صفر پایین برود. به دلیل رقیق بودن «هوای» مریخ، دمای هوا به سرعت تغییر می‌کند. مثلاً فقط لحظاتی پس از طلوع خورشید دما در سطح بیش از ۲۰ درجه افزایش می‌یابد. در هر لحظه دمایی که پای شما احساس می‌کند (هوای نزدیک سطح) با دمای هوای اطراف سر شما ممکن است تا ۲۰ درجه اختلاف داشته باشد. به این ترتیب اگر روی استوای مریخ باشید، دمای سطح ۲۰ درجه سلسیوس و دمای اطراف سر شما صفر درجه‌ است. در مریخ بادهایی با سرعت زیاد (بیش از ۲۰۰ کیلومتر بر ساعت) می‌وزد که سبب می‌شود غبارها در ارتفاع ۴۰ کیلومتری معلق بمانند علت ایجاد این بادها غالباً اختلاف دما توأم با اختلاف فشار است.


تا اینجا به برخی از ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی این سیاره اشاره کردیم. در آینده به بررسی‌ دقیق‌تری در مورد این سیاره می‌پردازیم.
نظر شما در مورد مریخ چیست؟ آیا به مریخ سفر می‌کنید؟

تاکنون دیدگاهی ارسال نشده است   |   اولین مال شماست :)